U hadisu kojeg prenosi Ebu Hurejre, radijallahu ‘anh, je Allahov
Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, rekao: „Najteži namaz za licemjere
jeste jacija-namaz i sabah-namaz, a da znaju koja je njihova vrijednost,
dolazili bi na njih pa makar i pužući. Namjeravao sam da naredim da se
uspostavi namaz i odredim čovjeka da ljude predvodi u namazu, a da ja i sa mnom
drugi ljudi odemo s drvima do naroda koji ne prisustvuje namazu pa da nad njima
zapalimo njihove kuće vatrom.“ (Buharija, 644; Muslim, 651.)
Namaz u
džem'atu je jedan od velikih islamskih obreda. Svi muslimani se slažu da je
obavljanje pet dnevnih namaza u mesdžidu jedan od najvećih vidova pokornosti.
Svevišnji Allah propisao je ovome Ummetu okupljanja u određenim vremenima od
kojih su i: pet dnevnih namaza, džuma-namaz, bajram-namazi, namaz prilikom
pomračenja Sunca, dok je najveće i najvažnije okupljanje ovoga Ummeta na
Arefatu tokom hadžskih obreda koje ukazuje na jedinstvo Ummeta u pogledu
njegova ubjeđenja, njegovih ibadeta i propisa vjere islama. Sva ova veća
okupljanja propisana su u islamu radi koristi muslimana. Tako, tokom tih
okupljanja dolazi do jačanja i uspostavljanja novih veza, upoznavanjem stanja
mnogih muslimana i drugih koristi za sve muslimane općenito, bez obzira na
mjesto i porijeklo, kao što Svevišnji Allah i kaže: „O ljudi, mi vas od jednog
čovjeka i jedne žene stvaramo i
na narode i plemena vas dijelimo da biste se upoznali. Najugledniji kod Allaha
jeste onaj koji Ga se najviše boji, Allah, uistinu, sve zna i nije Mu skriveno
ništa.“ (Prijevod
značenja El-Hudžurat, 13.) Vjerovjesnik, sallallahu 'alejhi ve sellem,
podstaknuo je na obavljanje namaza u džem'atu pojašnjavajući njegovu vrijednost
i ogromnu nagradu. Rekao je: „Namaz u džem'atu vrijedniji je od namaza
pojedinca dvadeset i sedam puta.“ (Buharija, 645, 646; Muslim, 650.) Također je
rekao: „Čovjekov namaz u džem'atu vrijedniji je od njegova namaza u kući ili
pijaci za dvadeset i pet puta. I tada, kada se lijepo abdesti, zatim izađe do
mesžida ne namjeravajući ništa drugo do obavljanje namaza, neće napraviti jedan
korak a da mu se njime neće podignuti jedan stepen i obrisati jedna greška, pa,
kada završi sa namazom, meleki neće prestati donositi salavat na njega sve dok
se bude nalazio na mjestu gdje je klanjao ...“ (Buharija, 647.)
Obaveznost namaza u džem'atu
Namaz u
džem'atu je obavezan kada je riječ o pet dnevnih namaza. Na obaveznost njihova
obavljanja u džem'atu ukazuje Kur'an i Sunnet. Što se tiče Kur'ana, to su
riječi Svevišnjeg Allaha: „Kada ti budeš među njima i kad
odlučiš da zajedno s njima obaviš molitvu, neka jedni s tobom molitvu obavljaju
...“ (Prijevod
značenja En-Nisa', 102.) Ovdje naredba ukazuje na obaveznost prilikom straha
(prilikom borbe u džihadu), pa, kada je to obavezno u strahu (tj. kod namaza u
strahu) onda je ta obaveza pritvrđenija u stanju sigurnosti. Što se tiče
Sunneta, to je hadis Ebu Hurejre, radijallahu 'anh, u kojem Allahov Poslanik,
sallallahu 'alejhi ve sellem, kaže: „Najteži namaz za licemjere jeste
jacija-namaz i sabah-namaz, a da znaju koja je njihova vrijednost, dolazili bi
na njih pa makar i pužući. Namjeravao sam da naredim da se uspostavi namaz i
odredim čovjeka da ljude predvodi u namazu, a da ja i sa mnom drugi ljudi odemo
s drvima do naroda koji ne prisustvuje namazu pa da nad njima zapalimo njihove
kuće vatrom.“ (Buharija, 644; Muslim, 651.) Ovaj hadis jasno ukazuje na
obaveznost obavljanja namaza u džem'atu jer:
Prvo: Allahov Poslanik, sallallahu 'alejhi ve
sellem, nazvao je one koji ne prisustvuju namazu u džem'atu licemjerima, a zbog
izostavljanja sunneta tj. onoga što je preporučeno čovjek se ne smatra
licemjerom, pa se zaključuje da su oni izostavljali ono što je vadžib, tj.
obaveza.
Drugo: On, sallallahu 'alejhi ve sellem, poželio
je da ih kazni za njihovo izostajanje iz namaza, a kazna biva samo zbog
izostavljanja obaveze. Sprovođenje te kazne spriječila ga je činjenica da
vatrom ne kažnjava niko drugi do Svevišnji Allah, dok, također, spominje se da
se sustegnuo od toga jer se u njihovim kućama nalaze i njihove porodice, žene i
djeca, kojima namaz u džem'atu nije obavezan.
Od dokaza iz sunneta Allahova Poslanika, sallallahu 'alejhi ve
sellem, koji ukazuju na obaveznost obavljanja namaza u džem'atu jeste i hadis
čovjeka starca koji je izgubio vid, bio je slijepac i nije imao sa sobom
vodiča, pa je zatražio od Vjerovjesnika, sallallahu 'alejhi ve sellem, da
klanja u svojoj kući. Allahov Poslanik, sallallahu 'alejhi ve sellem, ga je
upitao: „Čuješ li poziv-ezan?“ Čovjek je rekao: „Da“, a na to mu je
Vjerovjesnik, sallallahu 'alejhi ve sellem, uzvratio: „Odazovi se! Ne mogu ti
naći olakšicu!“ (Muslim, 653.)
Također,
od dokaza obaveznosti obavljanja namaza u džem'atu jesu i Vjerovjesnikove,
sallallahu alejhi ve sellem, riječi: „Ko čuje ezan pa se ne odazove, njemu nema
namaza osim sa opravdanjem.“ (Ebu Davud, 551; Ibnu Madže, 793; Hakim, 1/245; i
kaže da je vjerodostojan po uslovima Buharije i Muslima. Vjerodostojnim ga je
ocijenio i šejh Albani u „Sahih Ibni Madže“, 645.) Također, ovdje se mogu
spomenuti i riječi Ibnu Mes'uda, radijallahu 'anh: „Viđao sam nas (na namazima)
i s njih (namaza) nije izostajao osim licemjer čije je licemjerstvo bilo
poznato.“ (Muslim, 654.) Namaz u džem'atu je obavezan samo po muškarce. Nije
obavezan ženama i djeci koja nisu punoljetna zbog Vjerovjesnikovih, sallallahu
'alejhi ve sellem, riječi u vezi žena i njihova namaza: „... a njihove kuće su
bolje za njih.“ (Ebu Davud, 567; Ahmed, 2/76; Hakim, 1/209; i kaže da je
vjerodostojan s čime se slaže i Zehebi a vjerodostojnim ga je ocijenio i šejh Albani
u „Irva'u“, 515.) Međutim, nema smetnje da žene prisustvuju namazu u džem'atu
kada su propisno obučene, kada postoji sigurno i bezbjedno mjesto za njih, kada
njihov dolazak na namaz u džem'atu neće biti razlog smutnje i kada im to
dozvole njihovi muževi. Onima koji su obavezni da obavljaju namaz u džem'atu
propisano im je da to čine u mesdžidu. Onaj ko izostavi džem'at i klanja sam
bez opravdanja, njegov namaz je ispravan, ali je takav griješan zbog
izostavljanja vadžiba-obaveze.
